www.turkiyespot.com web sayfası kontrol panelleleri yardımlaşma forumları Forum Ana Sayfa www.turkiyespot.com web sayfası kontrol panelleleri yardımlaşma forumları
ucuz hosting domain kontrol panelleri yardımlaşma forumları
 
 SSSSSS   AramaArama   Üye ListesiÜye Listesi   Kullanıcı GruplarıKullanıcı Grupları   KayıtKayıt 
 ProfilProfil   Özel mesajlarınızı kontrol etmek için giriş yapınÖzel mesajlarınızı kontrol etmek için giriş yapın   GirişGiriş 

Linux Komutları -1-

 
Yeni başlık gönder   Başlığa cevap gönder    www.turkiyespot.com web sayfası kontrol panelleleri yardımlaşma forumları Forum Ana Sayfa -> GÜVENLİK HACK CRACK SECURİTY
Önceki başlık :: Sonraki başlık  
Yazar Mesaj
turkiyespot
Site Admin


Kayıt: 11 Ksm 2005
Mesajlar: 320
Konum: istanbul

MesajTarih: Pzr Nis 22, 2007 5:07 am    Mesaj konusu: Linux Komutları -1- Alıntıyla Cevap Gönder

Linux işletim sisteminin komutları , ipuçları. (LİNUX İŞLETİM SİSTEMİ - RED-HAT)

# Root kullanıcı için

$ Diğer kullanıcılar için

Dosya ve Dizin İşlemleri

rm - Silme işlemi

$ rm –i readme (kontrollü silme – y tuşuna basmadan silmeyecektir)

rm: remove ‘readme’? Y

Eğer dosya ismi – ile başlıyorsa rm – dediğiniz zaman parametre sanacak ve hata verecektir.

$ rm — -dosya

Bir dizin boş iken rmdir komutu ile silinebilir, eğer boş değilse rm komutunu –r parametresiyle kullanıp dizini silebilirsiniz. –f parametresi ile de kullanıcının onayını almadan hemen silecektir.

$ rm –rf dizinismi

$rm * dizin içindeki tüm dosyaları silecektir.

mv - taşıma için

mv yazi.txt /temp – yazi.txt dosyasını /temp dizinine taşır.

mv yazi.txt yazi.conf – yazi.txt dosyasini yazi.conf olarak değiştirir.

cp - kopyalama yapmak için

cp yazi.txt /temp – temp içine kopyalar

cp –R /home/burhan /burhan – alt dizinlerle beraber kopyalar

$ cp *[abc] /tmp - a, b,c ile biten tüm dosyaları /tmp dizinine kopyala.

less - En kısa yoldan dosyanın içeriğini görme.

$ less dosya ismi

cat - Man türü bir program.

man - Programlar hakkında geniş yardım verir.

$ man ls

ls - Listeleme için

ls –a - Gizli dosyalarıda gösterir.

ls –al - Dosyaları öznitelikleriyle beraber verir.

pwd - Bulunduğunuz dizini gösterir.

mkdir - Dizin oluşturma

rmdir - Dizin silme

find - Bulma

$ find . –name “*.txt” –print – txt uzantılı dosyaları bul.

cd ~ - Ev dizinine gider.

Dosya izin bilgilerini görmek için ls -l komutu kullanılır.

-rwx r-x r-x 2 burhan burhan 182 Feb 12 03:58 deneme

rwx - Kullanıcı okuyabilir, yazabilir, çalıştırabilir.

r-x - Grup okuyabilir, çalıştırabilir fakat yazamaz.

r-x - Diğerleri ” ” ”

burhan : Dosyanın sahibi u = users r = Read

burhan : Dosyanın grubu q = group w = Write

182 : Dosyanın boyutu o = others x = Executable

$chmod - Kullanıcı izinlerini düzenlemek için kullanılır.

$chmod u+x deneme - Dosyanın sahibi çalıştırabilir.

$chmod o+r deneme - Diğerleri okuyabilir.

$chmod q-w deneme - Grup yazamaz.

$chmod 755 deneme

400 - sahibi okur

200 - sahibi yazar

100 - sahibi çalıştırır.

40 - grubu okur

20 - grubu yazar

10 - grubu çalıştırır.

4 - diğerleri okur

2 - diğerleri yazar

1 - diğerleri çalıştırır.

#chown burhan deneme - deneme dosyasının sahibi burhan.

#chgrp ersoy deneme - deneme dosyasının grubu ersoy

#chown burhan.ersoy deneme - grubu ersoy sahibi burhan.

Diğer Dosya Sistemlerinin Kullanımı

Bir dosya sistemini kullanmak için boş bir dizin altına bağlanması gerekir. Bu işi mount komutu yapar.

#mount -t [tip] [aygıt] [nereye bağlanacak]

Dosya Sistemleri

affs - Amiga dosya sistemi.

Extfs - Extended file ssystem

ext2fs - Linux ext2 dosya sistemi.

Hpfs - OS/2 dosya sistemi (salt oku)

iso9660 - Cdrom dosya sistemi (salt oku)

msdos - DOS dosya sistemi.

Nfs - Sun tafarından geliştirilin network fat system

smbfs - SMB (session message block) dosya sistemi.

Ufs - Digital Unix dosya sistemi.

Vfat - Windows dosya sistemi.

Ntfs - Windows dosya sistemi (salt oku)

#mount -t iso9660 /dev/cdrom /mnt/cdrom

#mount -t vfat /dev/fd0 /mnt/disket

Dikkat etmemiz gereken husus bağlama yapacağımız dizinin muhakkak var olmasıdır. (/mnt/disket)

#umount /mnt/disk - Dosya sistemini sistemden çıkarma

#eject - Cd ‘yi çıkarma

#mount /dev/cdrom - Cd-Rom ‘u bağlama. (dev dizini ileride anlatılmıştır)

Mount Komutu Seçenekleri

/etc/fstab dosyasında, genellikle her zaman kullanılan “default” parametresi yanına ekleyebileceğiniz ve mount komutu tarafından kullanılan seçenekler aşağıda verilmiştir.

user - Kullanıcıların bu dosya sistemini bağlamalarını sağlar.

noauto - Sistem açılışında otomatik bağlama yapılmaz.

auto - Sistem açılışında otomatik bağlama yapar.

rw - Aygıtı oku-yaz kipinde bağlar.

ro - Aygıtı salt oku kipinde bağlar.

noexec - Aygıt üzerindeki dosyalar çalıştırılmasın.

exec - Aygıt üzerindeki dosyalar çalıştırılsın.

Dosya Sistemi Desteğinin Eklenmesi

Çekirdek tarafından hangi dosya sistemlerinin desteklendiği /proc/filesystems dosyasından öğrenilebilir.

$cat /proc/filesystems

Yeni bir dosya sistemi eklemek için, dosya sisteminin adını ya da karşılık gelen modülün hangi dizinde olduğunu öğrenmek gerekiyor. Red-Hat linux ‘da tüm modüller /lib/modules/2.2.14 dizini altında yer alır.

Püf : Eğer çekirdek sürümü 2.2.14 ise yani ortadaki rakam çift ise bu çekirdek tam sürüm ve denenmiş demektir. Eğer tek ise çekirdek henüz beta aşamasında demektir.

Bu dizine geçip dır çekelim.

$ls

block fs misc net scsi

cdrom ipv4 modules.dep pcmcia

Sırasıyla bunları inceleyelim.

block - Blok aygıtlara (raid sistemler gibi) ilişkin modüller.

cdrom - Değişik tipteki CD sürücü modelleri

fs - Dosya sistemi modülleri (isofs, smbfs modülleri)

misc - Çeşitli tipteki modüller (ses kartı, yazıcı modülleri)

net - Ağ modülleri (ethernet kartı, PPP desteği)

pcmcia - PCMCIA kartları modülleri

scsi - SCSI aygıt modülleri

Bizim işimize yarayacak modüller fs dizini altındadır. Örnek olarak sysv desteğini çekirdeğe gömelim.

#insmod fs/sysv.o

Sabit diskinizde bir Windows bölümü varsa, hangi modülü kullanmanız gerektiğini belirtmelisiniz.

#mount /dev/hda3 /mnt -t vfat

burada dosya sistemi fat32 oldu. şimdi birde fat16 ‘ya göre bağlayalım.

#mount /dev/hda3 /mnt -msdos

Eğer kurarken bağlama yapmadıysanız bu işlemi her defasında yapmak zorunda kalırsınız. Bunun içi /etc/fstab dosyası içine bağlama komutunu yazın.

Dosya Sistemi Oluşturulması ve Denetlenmesi

Bazen MS-DOS altından oluşturulamayan dosya sistemlerini (ext2) gibi oluşturmak gerekebilir. Bu işi Red-Hat Linux ‘da”mkfs” ile yapıyoruz.

#mkfs.ext2 /dev/hdb4

#mkfs.ext2 /dev/fd0 1440

# mkfs.vfat /dev/hdc1

Herhangi bir sebepten dolayı diskte bozulma ve veri kaybını en aza indirmek için de yazılımlar vardır. fsck ile ext2 formatlı alanlar kontrol edilebilir. Eğer diskte bir sorun olduğunu düşünüyorsanız fsck imdadınıza yetişir.

#fsck /dev/hda2

bu işlemi yapmadan önce bölümü root dosya sisteminden ayırın ve kontrol işleminden sonra bilgisayarı kapatıp tekrar açın. debugfs programı, dosya sistemi parametrelerini kontrol etmek için kullanılır. Disk üzerinde doğrudan erişim yaptığı için dikkatli olmalısınız. Bazı silinmiş dosyalar debugfs ile kurtarılabilir.

Sembolik Bağlantılar

Bazı durumlarda, bir dosyanın oluşturulup bu dosyanın başka bir dosyayı işaret etmesi istenebilir. Genellikle sistem yöneticileri tarafından kullanılan sembolik bağlantı yardımıyla bir dosya veya dizin, bunlara karşılık gelen başka bir dosya veya dizin olarak gösterilir.

#ln -s /usr/src/linux linux

Bu işlemden sonra kullanıcının /usr/src/linux dizinine geçmesi için cd linux yazması yeterlidir.

Sabit Bağlantılar

Eğer -s parametresini kullanmazsanız ln komutu iki dosya arasında sabit bağlatı (harddisk link) koyacaktır.

# ln /etc/group /etc/group2

/etc/group dosyası üzerinde yapılacak tüm değişiklikler /etc/group2 dosyasına da anında yansıtılır. /etc/group dosyası yanlışlıkla silinirse hemen diğer dosya kullanılır. Sabit bağlantıları sistem yöneticileri genelde önemli sistem dosyalarının (/etc/pwd, /etc/shadow v.b.) bir kopyasını tutmak için kullanır.

Dosya Arşivleme ve Sıkıştırma

Dosya Arşivleme

tar (tape archive) programı, bir veya birden fazla dosyayı tek bir arşiv haline sokar.

$ tar -cf arşiv.tar /tmp

Bu komut, -c (create archive) parametresi yardımıyla /tmp dizini altındaki herşeyi paketleyip arşiv.tar isimli dosyaya yollar. -f parametresi hangi dosyaya yazılacağını belirtir. Dosyayı tekrar açmak isterseniz :

$ tar -xf arşiv.tar

r parametresiyle de daha önce yazılmış arşiv dosyasına dosya eklemede kullanırsınız.

$ tar -rf arşiv.tar ekleme.txt

Dosyanın içeriğini görmek için ise t parametresi kullanılır.

$ tar -tf arşiv.tar

Hangi dosyaların açıldığını ekranda görebilmek için -v parametresini kullanın:

tar -xvf arşiv.tar /tmp

diskete kaydetmek için ise;

tar -cf /dev/fd0 tmp/

tmp dizini altındakileri diskete kaydeder. Açmak için ise ;

tar -xf /dev/fd0

Dosya Sıkıştırma ve Açma

Dosya sıkıştırma amacıyla iki yazılım vardır. Gzip ve compress

Gzip

$gzip burhan

gzip ile sıkıştırılmış dosyaların uzantısı .gz olur. Bunları açmak için gunzip kullanılır.

$ gunzip burhan.gz

Compress

$compress burhan

açmak için ise

$ uncompress burhan.z

#file

Bu komut ile dosyanın nerede hazırlandığını bulabilirsiniz.

#file burhan.gz

tmp.tgx : gzip compressed data - deflate method, last modified;

os : Unix

Bzip2

$bzip2 burhan

açmak için ise

$ bunzip2 burhan.bz2

Dosya Türleri

Eğer linux ‘ta yeniyseniz ki buraya kadar geldiyseniz artık yeni sayılmazsınız ortalıkta pek çok dosya sonekiyle karşılaşacaksınız. Aşağıda bunların bir kısmının bir listesi var.

Son Ek Açıklama İlgili Program

.Z Sıkıştırılmış dosya Compress, uncompress

.tar Arşivlenmiş dosya tar

.gz Sıkıştırılmış dosya gzip, gunzip

.bz2 Sıkıştırılmış dosya bzip, bunzip

.tgz Sıkıştırılmış ve arşivlenmiş dosya tar

.ps Post Script dosyası ghostview, xpdf

.au Ses dosyası xmixer

.xpm Resim dosyası ee

.png Resim dosyası ee

.rpm RPM dosyası rpm

Birlikte Kullanım

FTP adreslerinde Linux için yer alan yazılımlar genellikle tar ve gzip, nadiren de tar ve compress ile sıkıştırılıp arşivlenerek saklanırlar. Çünkü tar komutu tek başına arşivi sıkıştırmaz, bu işlem için gzip veya compress kullanılır. Bunların açılabilmesi için tar komutu ve bir kaç parametre yeterli olur.

$ls

netscape-4.5.linux-elf.tar.gz

tar ile arşivlenmiş ardından gzip ile sıkıştırılmış. Tek adımda bu iki dosyayı açmak için tar dosyasına x ve f parametrelerinin dışında z parametresini de ekleyin:

$tar -zxf netscape-4.5.linux-elf.tar.gz

Eğer dosya sıkıştırılırken compress komutu kullanılmılsa z yerine Z parametresini kullanın.

Benzer şekilde, bir dosyayı aynı anda hem tar ile arşivlemek, hem de sıkıştırmak istersek c ve f parametreleri dışında compress için Z, gzip ile z parametrelerini girmek yeterlidir. Aşağıda sırayla burhan dizininin önce tar ve gzip ile, ardında tar ve compress ile arşivlenmesi görülüyor.

$ls

burhan/

$tar -zcf burhan.tgz burhan/

$tar -Zcf burhan.tar.z burhan/

Yukardaki işlemler, KDE ile birlikte gelen karchive programı yardımıyla da grafik arayüzde kolayca yapılabilir

Aşağıdaki örnekte Xwindow ortamında kullanıcı tar komutuyla bir kaç çalışma yapıyor.

1. Önce bulunduğu dizinde neler olduğuna bakıyor. ls

2. Ardından setup.tgz dosyasını görüyor ve içinde ne olduğunu merak ediyor. (tar -ztvf setup.tgz)

3. Sonra da, işine yarayacak bazı dosyalar bulmuş olacak ki arşivi açıyor. (tar -zxvf setup.tgz)

Dizin Tarama

Linux işletim sistemini ilk kurduğunuzda, yüzlerce dizin altında binlerce dosyanız olacaktır. find komutu, bu dosyaların arasında tarama yapamabilmek için geliştirilmiştir. Bu komutla sadece dosya isimlerine değil, dosyanın sahibi, erişim hakları, son erişim tarihi gibi verilere de ulaşmak mümkündür. find komutunun en çok kullanım şekli şöyledir:

find -name

dizin ismi yerine taranacak olan dosyanın bulunduğu dizin ismi yazılır. -name parametresinden sonra ise aranan dosyanın ismini girin. Burada “*” ve “?” gibi joker karakterlerde kullanabilirsiniz.

$find . -name “*.html” - html uzantılı dosyaları bulur.

$find /home/burhan -name “screen” - /home/burhan dizininden itibaren screen isimli dosyayı arar.

$find /usr/ -name “linux” type d - linux dizinin arar.

#find /usr/bin -atime +100 -print - /usr/bin dizini altında, son 10 gün içinde ulaşılan dosyaların listesini verir.

#find /usr/src -size +500k -print - /usr/src altında yer alan ve büyüklüğü 500Kb ‘tan büyük olan tüm dosyaları listeler.

#find / -name “core” -exec rm ‘{}’ ; - core adlı tüm dosyaları bulup siler.

find komutuna alternatif olan locate komutu ile dosyalar çok kısa bir sürede taranabilir. Sistem, her sabah belirli bir saatte sistemdeki tüm dosya ve dizin isimlerini bir veritabanına yükler. Daha sonra bu dosyada yer alan belirli bir dosya veya dizin adı locate ile taranabilir.

#locate pico

mtools MSDOS Arabirimi

Linux altında Ms-Dos formatlı disketlere ulaşmayı kolaylaştıran paketin ismi mtools olarak bilinir. Paketle birlikte gelen çeşitli yardımcı programlar sayesinde MS-DOS formatlı diskette yer alan dosyalar listelenebilir, silinebilir, disket formatlanabilir, disketin kimliği değiştirilebilir ve bir çok işlem yapılabilir.

mdir : disketin içeriğini görüntüler.

mcopy : Bir dosyayı Linux ‘tan diskete, disketten Linux ‘a aktarır.

#mcopy a:/autoexec.bat

mdel : DOS dosyasını siler.

mformat : Disketi formatlar.

mmd : Disket üzerinde dizin oluşturur.

Not : mtools ile birlikte gelen komutları kullanabilmek için disketin, mount olmamamsı gerekiyor.

mc : Eski dos kullanıcıları için nc benzeri kullanışlı bir dosya yönetim programı. (Midnight Commander)

Metin Düzenleyiciler

$pico

Çok geniş bir kesim tarafından kullanılan kolay kullanımlı bir metin düzenleyicidir.

- Dosya açmak - Ctrl+R

- Kaydetmek için - Ctrl+O

- Satır sonu - Ctrol+E

- Satır başı - Ctrl+A

- Satırı sil - Ctrl+K

- Arama yap - Ctrl+W

- Picodan çık - Ctrl+X

- Yardım - Ctrl+G

joe ve xjed

Bunlar da popüler metin düzenleyici programlarındandır.

LINUX SİSTEM YÖNETİMİ

Bu bölümde,

Yetkili kullanıcı ve sistem yöneticisi tanımı yapılacak. (yani bizler)

Çeşitli kullanıcı işlemlerinden (hesap açmak, silmek v.b.) bahsedilecek.

Sistemin yedeklenmesi ve güncellemesinde dikkat edilmesi gereken noktalar belirtilecek.

Sistem açılış dosyaları gösterilecek ve Linux dosya sistemi yapısı ve standardı hakkında bilgi verilecektir.

İşletim sistemi bakım isteyen bir araçtır. Yapılacak küçük bir hata zaten değerli olan zamanın boşa gitmesine neden olabilir. Linux ‘a sorumluluk sahibi sistem yöneticisi tarafından açık tutulduğu süre içinde verimli ve düzgün çalışması için gerekli özen gösterilmelidir. Üzerine 40.000 kullanıcısı olan Linux server ‘lar vardır. Bunların bir kaç dakika boyunca bile kapalı olması, o anda bağlanmayı bekleyen pek çok kulanıcıyı mağdur edecektir.

Yetkili Kullanıcı

Sistemin en büyük kullanıcısı root parolasını bilen kullanıcıdır. Yukarıda da belirtildiği gibi bu parolanın sorumluluğu büyüktür.

Kullanıcı İşlemleri

Aşağıda yer alan konularda, kullanıcı hesaplarının açılması ve kapatılması anlatılmaktadır.

Kullanıcı Hesabı Açılması

Kullanıcı hesabı komut satırından “adduser” komutuyla açılır.

#adduser burhan

#passwd burhan

New UNIX password :

BAD PASSWORD : it ’s WAY too short

Retype new UNIX password:

passwd : all authentication tokens uptadetd successfully

Kullanıcı ismi 3 karakterden az olmamamlu ve şifre en az 6 karakter olmalıdır. adduser komutu eğer özel olarak değiştirmezseniz her kullanıcını grup kimliğini (GID) kendisi tanımlayacaktır. Bu gruba karşılık gelen grup ismi (Group Name) aynı zamanda söz konusu kullanıcınn kendi adıdır. Örnek olarak burhan adında bir kullanıcı yaratmışsanız, bu kullanıcının grubuda otomatik olarak görkem olacaktır. Kullanıcı kimliği (UID = User ID) ise genellikle500 ‘den sonra gelen ve kullanılmayan sayılar olarak atanır.

Kullanıcı Grubu

Eğer linux makineniz bir kaç yoğun görev üstlenmişse her bir işlem için birden fazla grup tanımlanabilir. Grubuna bağlı kalmadan muhburhan veya perburhan gibi grup isimleri belirtilebilir, bu grupları da bir veya birkaç kullanıcıya ait olacak şekilde değiştirebilirsiniz.

Bir kullanıcının kullanıcı kimliğini öğrenmek için id komutu kullanılabilir.

$id burhan

uid=500(burhan) gid=500(burhan)

Grup kimliğinin değiştirilmesi veya yeni grubun eklenmesi için /etc/group dosyası kullanılır. Bu dosyaya grubun ismi, numarası, grup parolası ve gruba ait kullanıcılar yazılır. Her kullanıcının en az bir grubu vardır.

/etc/group dosyasının iki satırında yer alan parametreler,

root::0:root

bin::1:root,burhan, ihsan

gibidir. Sırayla “:” karakteri ile ayrılmış her kolon,

- Grup ismi

- Grup parolası

- Grup numarası

- Gruba ait kullanıcılar

şeklinde özetlenebilir. İlk sütun grup ismini belirtir. Grup ismi, ls -al komutunu işletince kullanıcı isminin hemen sağında görülen kelimedir. Grup parolası, gruba ait olmayan kullanıcıların dosyalarına erişim sağlamak için kullanılır. Grup parolasına nadiren başvurulur. Grup numarası, kullanıcının ait olduğu grubun karşılığıdır. Son sütunda ise gruba ait kullanıcılar, her biri birer virgülle ayrılmış olarak yazılır. Kullanıcı sisteme girdiği zaman otomatik olarak /etc/passwd dosyasında yer alan grup ismi aktif olur, ancak kullanıcı dilerse kendisine tanımlanan gruplardan birine istediği zaman geçiş yapabilir.

Sistem ilk kurulduğu anda birkaç grup halihazırda zaten vardır. Örneğin root grubunun grup numarası 0′dır ve pek çok sistem dosyasının sahibidir, bin grubunun numarası ise 1 olup /usr/bin ve /bin dizinlerindeki bazı dosyaların grubudur. Hangi grubun içinde olduğunuzu öğrenmek için groups komutun kullanabilirsiniz.

$ groups burhan

burhan : burhan

Yeni Kullanıcı Grubu Eklenmesi

Kullanıcı grupları, bir projeyi aynı anda birden fazla kişinin yürütebilmesi için kullanılabilir. Gruplar, belirli kullanıcıların ait oldukları kümelere verilen isimdir. Gruplara dilediğiniz ismi verebilirsiniz.

Grup işlemleri için “usercfg” progreamını kullanabilir, ya da komut satırından “groupadd” komutundan faydalanabilirsiniz. Sisteme “cmyo” adında bir grup eklemek için

#groupadd cmyo

komutunu kullanabilirsiniz.

#gpasswd -a burhan cmyo

Adding user burhan to group cmyo

yazın. Şimdi burhan kullanıcısı, cmyo grubuna dahil edilmiştir. Bu aşamadan sonra cmyo grubunun tüm hakları burhan içinde geçerlidir.

Kullanıcı Grubunun Silinmesi

Bir kullanıcı grubunu sistemden kaldırmak için groupdel komutunu kullanabilirsiniz.

#groupdel staj

Kullanıcı Hesabının Silinmesi

Bir kullanıcıya ait hesabı silmek için /etc/passwd dosyasında bu kullanıcıya ait olan satırdaki parola kolonunun başına * işareti koyun. Şifrelenmiş bir parolanın içinde * karakteri olamayacağından bu kullanıcı bir daha sisteme giremez.

Hesabı tamamen silmek için, kullanıcının ev dizinini ve e-postalarını yedekledikten sonra userdel komutunun kullanın. Örnek olarak daha önce yaratılan burhan kullanıcısının ev dizinini (/burhan/home), /etc/passwd ve /etc/shadow dosyasında yer alan kimlik bilgilerini silmek için aşağıdaki komutu yazıyorum.

# userdel -r burhan

-r parametresi kullanıcının ev dizinini silmek içinde kullanılır.

# find / -user burhan -ls -exec rm {} ;

Bu komut ise burhan kullanıcısı ile ilgili her şeyi sistemden siler.

Linuxconf

Linuxconf paketi, sistemdeki hemen hemen tüm noktalara ulaşabiliyor ve hertürlü ayarları, düzenlemeleri yapabiliyor. Linuxconf tüm dağıtımlarda mevcuttur. En son versiyonu indirmek ve linux ‘unuza kurmak için www.solucorp.qc.ca/linuxconf adresini kullanabilirsiniz.

# linuxconf

Yeni Yazılımların Yüklenmesi

Yeni yazılımlar yüklemek için KDE ‘de kpackage, gnome ‘de ise gnomerpm programlarını kullanabilirsiniz. Linux Red-Hat sürümünde rpm komutu yardımıyla da program kurabilirsiniz.

Sistem Açılış Dosyaları

Linux makinesi açılırken onlarca dosyayı okur ve bir kaç dakika içinde tüm çekirdeği belleğe yükler. Sistem uyanırken hatırı sayılır nicelikte yapılandırma dosyası elden geçer. Açık bir işletim sistemini diğerlerinden ayıran bir özellik de kullanıcının büyük bir kolaylıkla bu yapılandırma dosyalarını değiştirebilmesidir. Sistem açılış dosyalarında, özellikle ağ temelli dosyalarda değişiklik yapabilmek için TCP/IP konusunda basit temelleri anlayabilmiş olmanız gerekmektedir.

İnternet servisi veren bir bilgisayar bu servisini deamon ‘lar aracılığıyla yapar. Bir deamon, her bilgisayara tarafından bilinen bir port numarasını açar ve dinlemeye koyulur. Eğer sorumlu olduğu port adresine istek gelirse bu isteğe cevap vererek servise başlar.

Bu bölümde deamon ‘lardan kısaca bahsedip açılış anında çalıştırılan programlara ve bunların yapılandırma dosyalarına kısa bir giriş yapılacaktır.

inetd ve /etc/inetd.conf

inetd, en ağır görevleri üstlenen ve en önemli internet servislerindendir. Bu program sistem açılırken arkaplanda çalışmaya bırakılır. inetd ‘in görevi belirli portları dinleyerek bu portlara yapılan bağlantıları denetlemektir. Bir bağlantı yapıldığı anda inetd bu portla ilgilenecek olan programı çalıştırır. Örnek olarak Linux ‘a FTP isteği geldiği anda inetd, FTP isteğine cevap verecek olan wu.ftpd programını uyandırır ve geri kalanını bu programa bırakır. inetd olmasaydı her standart port numarası için bu portu dinleyecek olan bir program arkaplanda çalışıyor olması gerekirdi. Bu da sistemde normalden fazla yükün binmesi demektir. inetd ‘in kullandığı yapılandırma dosyası /etc/inetd.conf ‘tur.

/etc dizini altındaki bir yapılandırma dosyasını değiştirmek isterseniz, o dosyayı okuyan ve arkaplanda çalışıyor durumda bulunan süreçleri bundan haberdar etmelisiniz. Çünkü bu dizindeki bazı dosyalar sadece açılışta okunur. inetd, inetd.conf dosyasını sistem açılırken okuyacaktır. Değişiklik yaptıktan sonra inetd ‘in bu değişiklikten tekrar haberdar olması için bu sürecin PID numarasını ps -aux komutu ile bir kenara not edin ve şunları yazın.

#kill -HUP

yerine not ettiğiniz süreç numarasını girin. Bu sayede inetd kendisine ait olan /etc/inetd.conf yapılandırma dosyasını tekrar okuyacak ve değişiklikler işleme konacaktır.

Diğer bir çözümde RED-HAT ‘in çalışan her daemon ‘un açılması, kapatılması, durumunun öğrenilmesi gibi işlemleri kolaylaştıracak şekilde geliştirdiği küçük programcıklardır. Bu programlar /etc/rc.d/init.d dizini altında bulunur. Bir örnek vermek gerekirse, /etc/inetd.conf dosyasını değiştirdikten sonra, inetd programına HUP (hangup) sinyalini yollayarak yapılandırma dosyasının tekrar okunmasını sağlamak için,

# /etc /rc.d/init.d/inet restart

komutu yeterli olacaktır.

# /etc /rc.d/init.d/inet start

inetd ‘yi tekrar çalıştırmak için kullanılırken,

# /etc /rc.d/init.d/inet stop

inetd ‘yi öldürür. Bunu yaparken dikkat edin, zira inetd ‘nin kontrol ettiği bağlantılarında bir daha gerçekleştirilmemesine yol açarsınız.

Her bilgisayar tarafından bilinen servislerin isimleri ve hangi portları kullandıkları /etc/services dosyasında tutulur.

klogd, syslogd ve /etc/syslog.conf

syslogd ve klogd programları Linux ‘taki çeşitli olayların kayıtlarını tutar. Bunlar genellikle hata mesajları veya çekirdek mesajlarıdır.

/etc/syslog.conf; syslogd programının ayarlanması için kullanılır. Normal olarak sistem kayıtları /var/log/messages dosyasının sonuna eklenir. Bu dosyanın yapısı biraz karmaşık olmasına rağmen eğer sistem yöneticiyseniz ki eğer bu yazıyı buraya kadar okuduysanız sistem yöneticiliği için adaysınız demektir syslogd sizin en büyük yardımcınız olabilir.

syslogd ‘nin kayıt aldığı dosyaları aşağıda bulabilirsiniz.

/var/log/maillog : Sistemde dolaşan e-postaların kayıtlarının tutulduğu dosya.

/var/log/messages : Genel sistem mesajlarının tutulduğu dosya.

/var/log/httpd : Apache web sunucusunun kayıtlarının tutulduğu dizin.

/var/log/secure : Güvenlik kayıt dosyası. Hangi kullanıcının nereden bağlandığını gösterir.

/var/log/cron : crond yardımıyla otomatik olarak çalışan programların kaydının tutulduğu dosya.

syslogd ve klogd ‘yi çalıştırmak için

#/etc/rc.d/init.d/syslog start

Eğer /etc/syslogd.conf dosyasında bir değişiklik söz konusu ise, syslogd ve klogd ‘nin bundan haberinin olması için

#/etc/rc.d/init.d/syslog restart

komutu yazılmalıdır.

init ve /etc/inittab

init, sistemde çalışan ilk programdır. Neredeyse sistemin tüm açılış yükünü elinde tutar. init sayesinde açılış anında hangi programların çalışacağı belirlenir. Bu programları da /etc/inittab dosyasından öğrenir.

Bir linux makinesinin bir kaç çalışma düzeni vardır. Bunlardan birkaçı 3 (çok kullanıcılı konum), 1 (tek kullanıcılı konum) ve 5′tir (X Window konumu). Her konum, bir sayı veya bu sayılara karşılık gelen tek harften oluşur.

0 (Halt, Durdur) : Bu konumda hiç bir önemli süreç çalışmaz. Yerel diskler bağlanmaz. Tek yapabileceğiniz Ctrl+Alt+Del ile sistemi kapatmaktır.

1 (single user mode) : Bu konumda sadece ve sadece tek kullanıcı sisteme girebilir. Makine üzerinde ayarlamalar yapmak amacıyla kullanılır.

2 (multi user mode without

networking, ağ bağlantısı

bulunmaya, çok kullanıcıl

ıbölüm) : Sistem bu konumda açıldığı zaman konsoldan birden fazla kullanıcı giriş yapabilir, ancak ağ ile doğrudan ilişkili hiç bir servis çalışmaz. (web, ftp gibi)

3 (multi user mode) : Tüm servisler çalışır durumdadır, kullanıcılar makineye uzaktan bağlanabilirler. Normalde Linux bu konumda açılır.

4 (multi user mode,

spare) : 3 ile aynıdır, ama kullanılmaz.

5 (X Window) : xdm X11 yöneticisini çalıştırır. Sistem bu çalışma konumu ile açıldığı zaman doğrudan grafik bir arayüzle karşılaşır ve bu arayüzden sisteme girersiniz. Girdikten hemen sonra da X Window çalışır. Eğer Red-Hat ‘i kurarken açılışta X Window çalışmasını istemişseniz, sistem doğrudan doğruya 5.konuma gelecektir.

6 (reboot) : Sistemi bu çalışma konumuna çevirdiğiniz anda kapanır.

Bir konum altında çalışırken diğerine geçebilmek için init veya telinit komutu kullanılır. /etc/inittab ‘da yer alan dosya isimleri değiştirilebilir veya kullanıcının isteği doğrultusunda her çalışma modu için farklı dosyalar çalıştırılabilir.

# init 3

INIT : Switching to runlevel : 3

INIT : Sending processes the TERM signal

INIT : Sending processes the KILL signal

init komutundan sonra açmak isteğiniz çalışma düzenine ait olan sayıyı yazabilirsiniz. Örneğin init 0 komutu sistemi kapatacaktır.

Init komutundan sonra açmak istediğiniz çalışma düzenine ait olan sayıyı yazabilirsiniz. Örneğin init 0 komutu sistemi kapatacaktır. /etc/inittab dosyasında yapılacak her değişikliğin ardından

#init q

komutunu vererek init programının /etc/inittab dosyasını tekrar okuyup değişikliklerden haberdar olmasını sağlamalısınız. O an sistemin hangi konumda çalıştığını bulabilmek için runlevel komutunu kullanın.

Tüm çalışma konumları /etc/inittab dosyası tarafından ayarlanır. Her çalışma konumu için hangi programların çalışması gerektiğine önce bu dosyadan bakılır. Normalde (çok kullıcılı) olan çalışma konumunu değiştirmek içn /etc/inittab dosyasının

id:3:initdefault:

satırındaki 3 ‘ü değiştirin. Daja sonra init q diyerek haber verin.

Ctrl+Alt+Del tuşlarına basıldığında sistemin kapanmasını istemiyorsanız /etc/inittab dosyasında ki .ca ile başlayan satırı bulup yerine

ca::ctrlaltdel:/bin/echo “Kapatamazsın!n”

yazın. init q deyip initi haberdar edince artık ctrl+alt+del kombinasyonuna basıldığı zaman “Kapatamazsın” mesajı ekrana gelecektir.

Açılışta Çalıştırılacak Programlar

Red-Hat ve Mandrake Linux ‘ta ntsysv komutu, açılışta çalıştırılacak olan komutların bir listesini tutar. Aşağıda bu programların bir listesi var.

atd: at komutu ile çalıştırılacak komutları denetler.

autofs: Dosya sistemlerini otomatik olarak bağlar ve belirli bir zaman geçtikten sonra otomatik ayırır.

crond: Belirli zamanlarda komut işletilmesini sağlar.

gpm: Fareyi kullanmak için gerekli yazılım.

httpd: Apache web sunucusunu çalıştırır.

inted: Pek çok internet servisinin çalışmasından sorumludur.

innd: Haber öbeği servisi verir.

kerneld: Modüllerin çekirdeğe otomatik olarak eklenip çıkartılmasını sağlar.

keytable: Seçilmiş bir klavye dağılımını yükler.

linuxconf: Linuxconf programının açılış ayarlarını yapar.

lpd: Yazıcıdan baskı almak için arkaplanda çalışan program.

named: Alan adı sunucusu

network: Tüm ağ konfigurasyonlarını başlangıçta ayarlar.

nfs: TCP/IP ağlar üzerinde dosya paylaşımı yapmak için kullanılan bir protokol

nfsfs: NFS ‘i kullanabilmek için gerekli dosya sistemi.

pcmcia: Diz üstü makinelerde ethernet ve modem kartlarını tanıtmak için kullanılır.

portmap: RPC bağlantılarını denetler.

random: Rastgele sayı üreticidir, sistemin iç yapısında kullanım alanları bulunur.

routed: IP yönlendirici tablosunu ayarlar ve gerektiğinde günceller.

rusersd: Aynı ağ üzerinde yer alan kullanıcıların bilgilerini paylaştırır.

rwhod: Uzaktaki bir makinenin, yerel makinedeki kullanıcılar hakkında bilgilendirilmesini sağlar.

sendmail: e-posta göndermek ve almak için kullanılan program.

smb: Samba için kullanılan smbd ve nmbd programını başlatır.

snmpd: Ağ yönetimini daha basit kılmak için kullanılan protokol (simple network management protocol)

sound: Ses kartı için açılışta ayarlamaları yapar.

syslog: Sistem kayıtlarını tutmak için çalıştırılan program.

ypbind: NIS işlemci ve sunucu için kullanılır. NIS kullanmıyorsanız bu şıkkı işaretlemeyin.

Linux Dosya Sistemi Yapısı

Bu bölümde Linux ‘un kulandığı dosya sistemi hakkında bilgi verilecektir.

Dosya sistemleri ve dizinler paylaşımlı olarak kullanılır. Birden fazla kişisel bilgisayarın bağlandığı ağda, disk alanından yer kazanmak için bir makine sunucu olarak tayin edilir. Ağ üzerindeki diğer makinelerde sunucu üzerindeki diski paylaşır. Buna örnek olarak kullanıcı ev dizinlerinin yer aldığı /home, çalıştırılabilir dosyaların bulunduğu /usr, e-posta ve haber öbeği bilgilerinin bulunduğu /var/spool/mail ve /var/spool/news dizinleri verilebilir.

Kök dizin (/), kendisine bağlı diğer tüm dizinleride içerdiğinden, Linux dosya sisteminde önemli bir yere sahiptir. Linux açılırken önce kök dizini /etc/fstab dosyasına uygun şekilde bağlanır. Diğer dosya sistemlerinin onarımı ve kontrolü için gerekli olan fsck programı bu dizinde bulunur. Benzer şekilde yedekleme için gerekli olan tar, zip, compress, gibi arşiv programlarına da kök dizin altından erişebilir, açılış esnasında belleğe yüklenen çekirdekde kök dizininde yer alır.

Bir programı yerine koymadan önce bazı dengelerin göz önünde tutulmasında yarar var. Programlanan her yazılımı kök dizine koyarsanız, bir süre sonra bu dosya sisteminin şiştiğini görürsünüz. Linux kurarken, eğer birkaç dosya sistemi yaratmışsanız (/usr, /home gibi) kök dizini başlangıçta küçük (300 Mb) tutmak, geliştirilen programları daha önceden belirlenen başka bir dosya sistemi altına koymak daha akıllıca olabilir. Bu yol, ağ üzerinden genellikle paylaşımı mümkün olmayan kök dizinin her makinedeki sabit diske mümkün olan en az yer işgal etmesini sağlar.

/bin Sistemin açılışı ve kontrolü için gerekli komutları içerir. Hem kullanıcının, hem de sistem görevlisinin kullanabileceği dosyalar buradadır. Sadece root kullanıcının ihtiyaç duyacağı init, getty gibi programlar /sbin veya /usr/sbin ‘de yer alır. Bu dizinde bulunan dosyalara örnek olarak cat,chgrp,chown,date, dd,df,ln,mkdri,mount,ps,rm,sh,su,sync ve umount’u sayabiliriz.

/dev G/Ç dosyaları, Linux çekirdeğinde desteklenen her aygıta karşılık gelen dosya ethernet kartı hariç /dev dizini altında bulunur. /dev dizininde, sisteminizde bulunsun ya da bulunmasın her aygıt için bir giriş (düğüm) vardır.

/etc Sistem ayar (yapılandırma) dosyaları bulunur. Bu dizinde çalıştırabilir dosyalar bulunmamalıdır.

rc.d Bu dizinin içinde, init sürecinin başvurduğu yapılandırma dosyaları vardır.

passwd Kullanıcı şifre veritabanı.

shadow Kullanıcı şifrelerinin encrypt (şifrelenmiş) hali

fstab Linux ‘un açılışı esnasında bağlanacak dosya sistemleri burada listelenir.

group passwd ‘e benzer şekilde kullanıcıların gruplarını tutar.

inittab init daemon için yapılandırma dosyası

issue Kullanıcı sisteme girmeden hemen önce ekranına yazdırılması istenen mesaj burada tutulur.

motd Kullanıcı sisteme girdikten sonra ekranına yazdırılması istenen mesaj burada tutulur.

profile Kullanıcı sisteme girdiği zaman çalıştırılan dosya (csh ve sh türevi kabuklar için)

shells Sistemde kullanılabilecek kabuk isimleri burada tutulur.

login.access login komutu için yapılandırma dosyası. Sisteme girişi kullanıcı bazında sınırlamak için kullanılır.

/home Kullanıcılara ayrılmış dizin.Başka şekilde ayarlanmamış ise, açılan her hesaba ait kullanıcı, burayı kullanacaktır. Büyük sistemlerde, bu kısım alt parçalara ayrılabilir. (home/ftpadm, home/memurlar gibi)

/lib Kütüphane dosyası (kitaplıklar).

/mnt Geçici bağlanan dosya sistemleri. Sadece bu iş için kullanıldığından sistem görevlisine zaman kazandırır. Red Hat Linux altında /mnt/cdrom ve /mnt/floppy dizinleri bulunur

/proc Süreç kontrollerini ve diğer sistem bilgilerini tutan dosya sistemi. Bu dosya sistemi aslında yer kaplamaz, tüm dosyalar çekirdeğin bir uzantısı sayılabilir.

cpuinfo İşlemci modeli, tipi ve performansını bildirir.

devices Halihazırda çalışan çeirdek içinde desteği bulunan dosya sistemlerini listeler.

interrupts Hangi kesimlerin kullanımda olduğunu söyler.

iports Halen hangi giriş/çıkış iskelelerinin kullanıldığını belirtir.

kcore Sistem belleğinin görüntüsü.

/root Sistem görevlisinin ev dizini.Mümkünse bu dizini sistemdeki diğer kullanıcıların görmeyeceği şekilde ayarlayın. Zaten normalde bu şekilde ayarlıdır, siz yine de root kullanıcısının özel dosyalarını dışarıdan görüleek şekilde dizin haklarını değiştirmeyin.

/sin Hayati sistem komutları. Sadece sistem görevlisinin ihtiyacı olan komutlar, /sbin veya /usr/sbin içinde bulunur.

/tmp Geçici dosyaların koyulduğu dizin. Belirli dizin aralıklarında temizlenmelidir.

/usr Diğer önemli sistem dosyalarını tutar. Bu bölüm genelde en kalabalık dizindir, zira yeni kurulan tüm programlar buraya konur.

X11R6 X Window sistemi bilgileri tutulur.

doc Belge ve dökümanlar, genellikle FAQ dosyaları.

lib Bazı kütüphaneler.

man Klavuz dosyaları.

src Bazı kaynak dosyaları ve linux çekirdeğini oluşturan kodları (/usr/src/linux) içeren dizin.

sbin Kök dosya sisteminde yer alması gerekmeyen çalıştırılabilir sistem yöneticisi dosyaları.

/var Sğrekli değişen sistem bilgileri burada tutulur. İstisnalar dışında diğer makinelerle paylaştırılmaz.

log Sürekli değişen sistem bilgileri burada tutulur. İstisnalar dışında diğer makinelerle paylaştırılmaz.

preserve Sistemin göçmesinden sonra zarar görmesi mümkün dosyaların kaydedildiği yer.

spool Sonra işlenecek olan veriler buraya atılır (e-postalar gibi)

Eğer sistem yöneticisi iseniz (eğer buraya kadar sıkılmadan bu belgeyi okuyup denediyseniz sistem yöneticisi olacaksınız demektir) düzenli olarak dosya ve dizin yapısını kontrol etmelisiniz. Örneğin /tmp dizini normal kullanıcıların kullanımına açık olduğu için çok kısa bir sürede dolabilir. Burayı periyodik olarak silmek için

#find /tmp -atime +7 -exec rm -rf {} ;

komutunu kullanabilirsiniz. Bu komut /tmp dizinindeki dosyaları kontrol edecek 7 günden daha eski dosyaları silecektir. Red-Hat Linux bu işlemi sizin yerinize yapacaktır.

# du (Disk Usage) - du -k bulunulan dizin içerisinde ki dosyaların ne kadar yer kapladığını gösterir.

X Window Grafik Arabirimi

X Window ‘un 386 ve yukarı tabanlı makineler için geliştirdiği sistemen XFree86 adı verilir. Red Hat Linux altında XFree86 dosyası dağıtıma eklenerek kullanıcıların hizmetine sunulmuştur.

X Windows Sunucu Ayarları

X Window üzerinde rahatça çalışabilmek için en az 486 tabanlı bir bilgisayar gereklidir. Tabii asıl itibariyle rahat çalışmak için en az 32 MB Ram ve Pentium 200 bilgisayara ihtiyacınız var diyo Görkem Çetin. Ama bana soracak olarsanız X ortamında rahat çalışmak için en az evet en az 128 Mb Ram ‘iniz ve yine en az PII-233 (ve daha üstü) bir bilgisayarınız olsun isterim.

XFree86, Red Hat tarafından dağıtılan paketlerin arasında yer alıyor. Eğer sistemde hatalı bir X sunucu kurulu olduğunu düşünüyorsanız, doğru sunucuya ait RPM paketini kurmanız gerekiyor. Diyelim ki S3 sunucuyu kurmanız gerekiyor ve Red Hat Linux CD ’si sürücüye takılı durumda. Bunun için Red Hat Linux CD ’sini CD sürücüye yerleştirin ve aşağıdaki komutu verin: (artık aşağıdaki komutu ezberden bilmeniz gerekiyo tabii)

# mount /dev/cdrom

/mnt/cdrom/RPMS dizinine geçin ve S3 sunucusunu kurun.

#rpm -ivh XFree86-S3-3.1.2-1.i386.rpm

X Window Yapılandırması

X Window kurulumu ve yapılandırması çok basittir. Red Hat dağıtımı ile gelen ayar programı Xconfigurator kolayca yönetebilen bir arayüze sahiptir. Daha önce kurulum sırasında ekran kartını tanıtmamışsanız,

#SuperProbe

komutuyla ekran kartınızın infosunu alın. Daha sonra

# Xconfigurator

programını çalıştırın ve ekran kartı ile monitörün tanıtımını yapın.

X Window Komutları

Red Hat ‘i kurarken, kurulum programı sizden X Window arayüzünün başlangıçta otomatik açılışını kuruluşta aktif hale getirmediyseniz

$ startx

komutuyla X arayüzünü açabilirsiniz. X sunucuyu başlatmaya yarayan startx komutu,ev dizinideki .xinitrc dosyasını arar. Bulamazsa sistemde /usr/X11R6/lib/X11/xinit/dizini içinde yer alan xinitrc dosyasını okur. Bu dosyanın içine X açıldığı zaman başlayacak olan programları koyabilir, ekranın renk düzenlemesini yapabilirsiniz.

Masaüstünü Değiştirmek

Gnome ‘un switchdesk özelliği yardımıyla halihazırdaki masaüstünden çıkıp herhangi bir pencere denetleyicisine atlamak olasıdır. Bunu için X ortamında konsola düşüp

# switchdesk

yazın.

Kullanıcı Bilgi Tabanı

Herhangi bir kullanıcının bilgisini değiştirmek için X Windows komut satırında

#userinfo

komutunu verin.

X Window ile Türkçe Karakterlerin Kullanımı

x arayüzündeyken konsola geçip “kikbd” komutunu çalıştırın. Daha sonra yapılandırmayı yapın.

Belirli Zamanlarda Komut İşletilmesi

/etc/crontab dosyası yardımıyla sistem üzerinde olmadığınız zamanlarda Linux ‘tan belirli bazı işleri yapmasını istemek mümkündür. crontab yapılandırma dosyası /etc altında bulunur. Bir crontab dosyasında toplam 6 alan bulunur. İlk beşi komutun ne zaman işletileceğini gösterirken son kısımda bu saatler içinde çalıştırılacak komutları gösterir.

Yazıcı Eklenmesi

İlk önce sistemimiz yazıcıyı görüyormu bunu anlayalım. konsoldayken aşağıdaki komutu yazın.

$ dmesg | grep lp

lp0 at 0×0380, (pollin)

çıktı bu şekilde ise sisteminizde bir yazıcı var demektir. Bu yazıcıyı tanıtmak için

# printtool

komutunu kullanın. Gelen ekrandan Add düğmesini tıklayın ve daha sonra yazıcınızı tanımlayın.

Local Printer : Bulunduğunuz makineye bağlı yazıcı.

Remote Unix (lpd) Queue : Ağ üzerinde başka bir UNIX makineye takılı yazıcı.

Lan Manager Printer (SMB) : SMB protokolünü kullanan Lan Manager yazıcısı.

Netware Printer (NCP) : Bir Novell Netware sistem üzerindeki yazıcı.

Linux altındaki yazıcı sistemini lpq programı kontrol eder. lpq arkaplanda sürekli çalışıt. Linuxta belgeler komut satırından lpr komutu yardımıyla yazdırılırç

#lpr -Plp dosya.txt

-P parametresinden hemen sonra gelen lp yazıcının adıdır. Eğer sadece bir yazıcınız var ise -P paametresini kullanmayabilirsiniz.

# lpq -Pyazicim

komutu halihazırda yazıcı kuyruğuna iletilen tüm dosyaları ve durumları ekrana yollar.

Bir belgenin basımını durdurmak için job numarasını bilmeniz gerekiyor. Bunu yukardaki komuttan öğrenebilirsiniz. daha sonra

# lprm “job numarası”

yazarak durdurabilirsiniz.

Kerneld

Red-Hat Linux işletim sistemi kerneld adı verilen ve gerektiği zaman bir modülü çekirdeğe ekleyip çıkartabilen bir programa sahiptir. X Window altında çalışan kernelcfg programı, açılış esnasında hangi modüllerin otomatik olarak yükleneceğini, bu modüller için hangi parametrelerin verilmesi gerektiğini belirtir.

# kernelcfg

Herhangi bir modülü eklemek için “Add” tuşuna basın. Özellikle bir ethernet kartını sistem açılırken tanıtmak için kernelcfg ‘ yi kullanacaksınız.

Zaman Ayarlarının Yapılması

# timetool

Sistem zaman ayarlarını yapabilir.

Ses Kartı

Ses kartını tanıtmak için

# sndconfig

komutunu kullanabilirsiniz. Bu program ses kartınızı otomatik olarak bulup çalıştıracak ve size örnek bir ses sunarak ses kartının çalıştığını gösterecektir. Eğer ses kartınız otomatik olarak tanınmadıysa çekirdeği yeniden derlemeniz gerekecektir.

BASH KABUĞU

UNIX için geliştirilen en önemli ve en çok kullanılan kabukların başında tcsh, bash (Bourne Again Shell) ve ksh (Korn Shell) gelir. Komut satırında iken

#csh

#ksh

#tcsh

#bash

yazarak kabuğu değiştirebilirsiniz.

Takma Adlar (ailas)

alias komutu ile bir komut veya komut kümesinin yerine bir isim tahsis edilebilir. İşleyişi bir makroya benzeyen bu komut yardımıyla uzun komutlar, daha kısa komutlarla tanımlanabilir. Bir alias komutu, anahtar kelimeyle başlar, ardından bir eşittir (=) karakteri ve yerine kullanılacağı komut yazılır. Arada boşluk bırakılmaz.

cp,mv,rm komutlarının yeniden düzenlenmesiyle daha güvenli bir sisteme sahip olabilirsiniz. Bir takma adı /etc/profile ‘a yerleştiriseniz, açılışta otomatik olarak devreye sokacaktır.

alias yedek=”cd /var/log;tar -zcvf yedek.tgz debug message; cd -”

Özel Kabuk Tanımları

Bazı özellikleriyle bash, benzeri kabuklar arasından kolayca sıyrılır. Bunlardan birisi de tanımlardır. Tanımlamalar set komutu yardımıyla yapılır.

$ set -o tanım

$ set +o tanım #tanımı kaldırır

noclobber : Bu tanımın seçili kılınmasından sonra, bir komutun çıktısı bir dosyaya gönderildiğinde, dosyanın içeriği değişmez. Bu tanım sayesinde kazara bir dosyanın üzerine başka bilgilerin yazılması önlenebilir.

ignoreeof : ignoreeof yardımıyla sistemden anında çıkman mümkün olduğu için kullanışlı bir tanımdır.

$ set -o ignoreeof

$

Use “logout” to leave the shell.

HISTFILE : Kullanıcı sisteme girdikten sonra yazdığı tüm komutlar bir dosyada tutulur. Komutların tutulduğu dosya adı, HISTFILE değişkeninde gizlidir. Sisteme girerken bu değişken üzerinde oynayarak yazılan komutları bir başka dosyada saklayabilirsiniz.

$ echo $HISTFILE

/home/burhan/.bash_history

$ HISTFILE=”/home/burhan/.komutlar”

$ echo $HISTFILE

/home/burhan/.komutlar

PATH : PATH değişkeninde bir komut yazıldığı anda sistem tarafından aranacak olan dizin listesi görüntülenir. Örnek olarak who komutu /usr/bin dizini altındadır ve bu bilgi PATH değikeninde saklıdır.

$echo $PATH

$echo PATH=$PATH:/usr/net:~/bin

SHELL : O an kullanılan kabuğun adını, bulunduğu dizin adıyla birlikte verir. Kabuk programları genellikle /bin dizini altında tutulurlar. Her kabuğun tam yolu sistemdeki /etc/shells dosyasında bulunmalıdır.

$ echo $SHELL

/bin/bash

HOME : Kullanıcının ev dizinini gösteren dizni ekrana yansıtır. Her kullanıcının ev dizini, sistemde hesap açılırken sistem görevlisi tarafından belirlenir.

$ echo $HOME

/home/burhan

LOGNAME : Sisemdeki kullanıcı hesabının ismini tutar. Her kullanıcı için farklı bir değerde olur.

$ echo $LOGNAME

burhan

TERM : Kullanıcının halen üzerinde çalıştığı terminal tipini görüntüler. Vi ile pico gibi editörler çalıştırıldıkları anda TERM çevresel değişkenine bakarlar. Bu sayede ekran ile ilgili bilgileri önceden düzenleyebilirler.

$echo TERM

linux

$ export TERM=vt100

$ echo $TERM

vt100

Kabuk Komutları

Kabuk Komutları

$echo $shell - Hangi kabukta çalıştığını gösterir.

$cat /etc/shells - Kullanılabilecek kabukları gösterir.

$rm . & - Çalışılan uygulamayı arka plan atma (&)

$ps - Arkaplanda çalışan programların listesi.

$Ctrl+Z - Klavyeden girilen komutu kesm e

$fg - & ile arkaplanda çalıştırılan işlemi öne alma

$bg - Arkaya alma

$jobs - Arka planda çalıştırılan işleri görme.

#kill - Çalışan programları durdurma
Başa dön
Kullanıcının profilini görüntüle Özel mesaj gönder E-posta gönder Yazarın web sitesini ziyaret et MSN Messenger
www.turkiyespot.com ucuz hosting
www.turkiyespot.com ucuz hosting





MesajTarih: Pzr Nis 22, 2007 5:07 am    Mesaj konusu: Advertisement Links

www.turkiyespot.com iyi Hosting vps vds radyo iyi reseller, kaliteli hosting, kaliteli host, kaliteli vps, iyi vps

Başa dön
Önceki mesajları göster:   
Yeni başlık gönder   Başlığa cevap gönder    www.turkiyespot.com web sayfası kontrol panelleleri yardımlaşma forumları Forum Ana Sayfa -> GÜVENLİK HACK CRACK SECURİTY Tüm zamanlar GMT +2 Saat
1. sayfa (Toplam 1 sayfa)

 
Geçiş Yap:  
Bu forumda yeni başlıklar açamazsınız
Bu forumdaki başlıklara cevap veremezsiniz
Bu forumdaki mesajlarınızı değiştiremezsiniz
Bu forumdaki mesajlarınızı silemezsiniz
Bu forumdaki anketlerde oy kullanamazsınız


Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group
Türkçe Çeviri: phpBB Turkey & Erdem Çorapçıoğlu